Rośliny uprawiane w domu narażone są na wiele niebezpieczeństw. Grzyby i wywoływane przez nie choroby grzybowe stanowią – obok szkodników – najpoważniejsze dla roślin zagrożenie. Na niebezpieczeństwo infekcji grzybiczej narażone są w szczególności osłabione egzemplarze. W tym wpisie dowiesz się, jak skutecznie rośliny przed grzybem chronić i co zrobić, gdy grzyb się pojawi.
Spis treści
- Grzyby są przyczyną wielu chorób
- Nie posiadają liści, więc energię do życia biorą z…
- Jakie są przyczyny i objawy chorób grzybowych?
- Które rośliny są zagrożone?
- Zgnilizna szyjki korzeniowej
- Więdnięcie storczyków
- Uchowatość azalii
- Jak zapobiegać pojawieniu się grzybów?
- Najlepszą obroną jest zapobieganie
- Podsumowując
Grzyby są przyczyną wielu chorób
Gdy myślimy o grzybach, to pierwszymi, które przychodzą nam do głowy, są te zbierane w lesie, kapeluszowe. I choć akurat trwa na nie (udany ponoć) sezon, dzisiaj opowiem Wam o grzybach, które pojawiają się w doniczkach w domu i których odnalezienie wcale nas nie cieszy.
Grzyby są organizmami niższymi, czyli nie posiadają korzeni ani liści. Nie tworzą też kwiatów. Grzyby pasożytujące na naszych domowych roślinach są znacznie mniejsze od tych zbieranych w lesie, choć przypominają je budową. Choroby, które mogą powstawać wskutek obecności grzybów w doniczkach to przede wszystkim zgnilizna, która zaatakować może praktycznie każdą części rośliny. Najpowszechniejsza zgnilizna systemu korzeniowego objawia się zwiotczeniem korzeni – na pewno będziesz w stanie zidentyfikować ją po wyjęciu rośliny z doniczki.
O wyborze odpowiedniej doniczki dla naszych roślin przeczytasz we wpisie „Jaka doniczka dla mojej rośliny”.
Nie posiadają liści, więc energię do życia biorą z…
Grzyby nie posiadają chlorofilu, czyli zielonego barwnika, który odpowiedzialny jest za asymilację dwutlenku węgla. Ten z pozoru niewielki brak skutkuje tym, że substancje niezbędne do życia czerpią ze środowiska, w tym z naszych roślin.
Na podstawie sposobu odżywiania grzybów możemy je podzielić na dwie grupy:
- Saprofity – organizmy żywiące się wyłącznie rozkładającymi się substancjami organicznymi.
- Pasożyty – czyli te, które żywią się kosztem innych organizmów, w tym przypadku roślin. Przykładem pasożyta jest szara pleśń (Botrytis), czyli charakterystyczny szary nalot na różnych częściach rośliny oraz mączniak.
O innych chorobach i szkodnikach przeczytasz w zakładce „Choroby i szkodniki” (klik).
Jakie są przyczyny i objawy chorób grzybowych?
Przyczyną osłabienia roślin, które prowadzi do pojawiania się grzyba, jest najczęściej zbyt obfite podlewanie, nadmiar lub niedobór substancji odżywczych, zbyt niska lub zbyt wysoka temperatura otoczenia. Aby poprawnie uprawiać rośliny doniczkowe w naszych zielonych kolekcjach powstało już kilka wpisów z kategorii „Pielęgnacja” (klik). Jeśli dopiero zaczynasz przygodę z roślinami lub często musisz walczyć o dobrą kondycję roślin, to te wpisy mogą okazać się pomocne. Zdrowe rośliny są bardziej odporne i same obronią przed infekcją!
Spis wymagań każdej z opisanych przeze mnie roślin znajdziesz w zakładce „Rośliny” (klik). Znajdziesz tam również wskazówki dotyczące uprawy danego gatunku.
Wcześniej wspomniana szara pleśń albo mączniak i skutki infekcji nimi są widoczne dość szybko, zatem łatwiej jest szybko zareagować w celu wyleczenia i zniszczenia grzyba. Ale zazwyczaj trudno jest stwierdzić, jaki grzyb zaatakował naszą roślinę, wywołując u niej chorobę. Jest to szczególnie utrudnione, gdy mamy do czynienia z grzybami pasożytującymi wewnątrz rośliny.
Które rośliny są zagrożone?
Tak naprawdę wszystkie. Choroby grzybowe mogą rozwinąć się na każdej roślinie pokojowej, choć część przypisana jest do niektórych tylko gatunków. Do tych ostatnich zaliczyć możemy np. zgniliznę bulw cyklamena, plamistość liści pierwiosnków czy niektóre mikoryzy palm. Najniebezpieczniejsze są te grzyby, które atakują wiele gatunków roślin, gdyż mogą się między doniczkami przenosić, dlatego tak ważne jest odseparowanie zainfekowanej rośliny od reszty.
Zgnilizna szyjki korzeniowej
Choroba ta objawia się zgrubieniem i poczernieniem szyjki korzeniowej na poziomie powierzchni gleby. Najczęściej możemy to zaobserwować u kaktusów, pelargonii czy azalii. Najbardziej zagrożonymi gatunkami roślin są te pochodzące z suchych obszarów pustynnych. W związku z tym, że wymagają suchego środowiska, częściej zdarza się, że je podczas podlewania przelewamy. Ponieważ grzybnia wnika głęboko do korzeni, trzeba stosować radykalne kroki. Odcina się roślinę powyżej zaatakowanej podstawy i stara się ją ukorzenić lub pozyskać sadzonki. W przypadku azalii trudno jest o ratunek, natomiast z kaktusami na ogół się udaje. Warto zastosować ukorzeniacz, zanim sadzonka zostanie posadzona do gleby.
O odpowiednim podlewaniu przeczytasz we wpisie „Jak podlewać, aby nie przelewać? O podlewaniu roślin doniczkowych”.
Więdnięcie storczyków
Niestety grzyby zagrażają roślinom zarówno chorym, jak i zdrowym. Jeśli zaistnieje sposobność, to grzyby zaatakują nawet zdrowe okazy. Sprawcą więdnięcia storczyków jest grzyb Sclerotium rolfsii, groźny zarówno w uprawie roślin w domu, jak i w szklarniach. Możemy go zaobserwować w początkowej fazie rozwoju w postaci obrzmienia. Porażone grzybicą części należy niezwłocznie odciąć, a rany cięte posypać fungicydem. Im szybciej zdiagnozujesz problem, tym większe prawdopodobieństwo całkowitego wyleczenia rośliny.
O poprawnej uprawie storczyków możesz przeczytać we wpisie „Jak uprawiać storczyki?”, a o ich rozmnażaniu we wpisie „5 sposobów na rozmnażanie storczyków”.
Uchowatość azalii
Podobnie jak w przypadku storczyków, także tutaj mamy do czynienia z grzybem, który zniekształca wierzchołki blaszek liściowych, deformuje i zgrubia pędy. Grzyb Exobasilicum japonicum zniekształca liście azalii, które przypominają małżowiny uszne, stąd nazwa „uchowatość”. Zdeformowane części również należy czym prędzej usunąć, by zapobiec dalszemu rozwojowi grzyba. W tym przypadku również sprawdzi się spryskanie rośliny fungicydem.
Jak zapobiegać pojawieniu się grzybów?
Fungicydy, czyli środki ochrony przeciw chorobom grzybową niestety nie są w stanie ochronić rośliny wcześniej zainfekowanej przez grzyba. W walce z chorobą grzybową polecam Topsin M 500 SC. Przede wszystkim, po zidentyfikowaniu choroby grzybowej, należy chorą roślinę odizolować od pozostałych, usunąć porażone liście oraz fragmenty łodygi. Następnie wyciągnąć roślinę z doniczki i sprawdzić system korzeniowy. Chore fragmenty należy obciąć, a rany posypać cynamonem lub sproszkowanym węglem drzewnym. Dopiero po takim zabiegu należy wykonać oprysk fungicydem.
Uwaga! Pamiętaj, żeby zachować wszelkie środki ostrożności w kontakcie z środkami ochrony przeciw chorobom grzybowym. Najlepiej wykonać oprysk na zewnątrz. Jeśli zainfekowany zostały zioła czy warzywa, to najlepiej się ich pozbyć.
Naturalną ochroną systemu korzeniowego jest przesadzanie rośliny połączone z czyszczeniem i dezynfekcją korzeni. Do dezynfekcji można użyć nadmanganianu potasu (3 g na 1 litr wody). Taki roztwór poprawia kondycję łodyg i pędów.
Najlepszą obroną jest zapobieganie
Jak często bywa, najskuteczniejsza w obronie przed grzybami jest prewencja, czyli zapobieganie powstawaniu warunków sprzyjających rozwojowi grzybów. I tak na przykład, przed przesadzaniem każdej zdrowej rośliny do nowej gleby warto upewnić się, że nowe podłoże jest czyste. Najlepiej wyprażyć ją przez pół godziny w piekarniku w temperaturze 50°C. Drzwiczki piekarnika można zostawić uchylone.
Nawet najbardziej czysta ziemia może być zainfekowana przez mikroorganizmy chorobotwórcze, które mogą się również przenieść na nasze narzędzia pracy.
O tym jak dbać o narzędzia przydatne do uprawy roślin w domu przeczytasz we wpisie „Starter pack roślinomaniaka, czyli narzędzia przydatne do uprawy roślin w domu”.
Ważne jest również kontrolowanie temperatury, wilgotności powietrza, podlewania i nawożenia. Jeśli środowisko, w którym uprawiamy rośliny nie będzie bezpieczne, to zwiększa się szansa, że starsze rośliny ulegną infekcji. Podczas wysiewu nasion warto przykryć je cienką warstwą żwiru lub piasku, co ograniczy możliwość rozwoju grzybów. Infekcje grzybowe szybciej rozwijają się w wilgotnym środowisku.
Podsumowując
Niekiedy w uprawie roślin w naszych domach zdarzają się porażki. Jedną z nich jest wystąpienie chorób grzybowych. Nie załamuj się, gdy zaobserwujesz pierwsze oznaki zgnilizny, szarej pleśni czy mączniaków. Choć na najważniejszą prewencję jest już za późno, grzyba wciąż można się pozbyć.
Ponieważ temat ten jest bardzo obszerny. dlatego powrócę jeszcze kiedyś z nim na bloga.
Koniecznie zaobserwuj mój profil na mediach społecznościowych (Facebook, Instagram), żeby być na bieżąco z nowymi wpisami na blogu.
Daj znać w komentarzu, czy masz jakieś dodatkowe pytania, na pewno odpowiem!
Niech Twoje rośliny rosną zdrowo!
M.
Źródła inspiracji:
„Kwiaty w moim domu”, wyd. Hachette Polska
“Magia roślin”, wyd. GE Fabbri Phoenix
„Ilustrowana encyklopedia roślin”, wyd. Agora SA
Witam. Jak używać nadmanganianu potasu do dezynfekcji korzeni? Czy należy moczyć w tym roślinę (jaki czas), czy tylko umyć w tym same korzenie?
Dzień dobry 😉 Wystarczy, że roztworem z nadmanganianu potasu spryskasz/przemyjesz korzenie.
Można używać Topsin w pomieszczeniach zamkniętych?
Cześć Agata, takie informacje powinnaś znaleźć na ulotce załączonej do produktu. Możesz również bezpośrednio skontaktować się z producentem w celu bezpiecznego zastosowania środka ochrony roślin.