Wyobraźcie sobie liście w kolorach zachodzącego słońca – od żółtego, przez jasną zieleń i pomarańcz, aż do głębokiej czerwieni, a nawet fioletu – a wszystkie te kolory na jednej roślinie! Za sprawą wielobarwnego ulistnienia, krotony są jednymi z najpiękniejszych roślin domowych. Wymagające, ale oferują tak wiele w zamian…
Kroton czyli trójskrzyn
Trójskrzyn pstry (Codiaeum variegatum), bo taka jest poprawna nazwa gwiazdy dzisiejszego wpisu, znacznie częściej nazywany jest krotonem pstrym. Pochodzi z rodziny wilczomleczowatych (Euphorbiaceae) i – jak wszyscy jej członkowie – jest toksyczny dla naszych domowych pupili 🐾
Sam używam nazwy kroton, która tak szeroko się przyjęła, że stosowanie jej zapobiega nieporozumieniom. Trójskrzyn nie wszystkim coś powie.
Ciekawostka Zazieleni! 👨🏻🌾 Kroton, lub jak kto woli trójskrzyn, został pierwszy raz opisany przez szwedzkiego przyrodnika Karola Linneusza już w 1753 roku.
Krotona sprowadzono do Europy na początku XIX wieku. Z początku uznawany był za roślinę trudną w uprawie i – ze względu na cenę – tylko nieliczni mogli sobie na niego pozwolić. Z czasem ogrodnicy otrzymali odmiany krotona znacznie lepiej przystosowane do warunków panujących w europejskich domach i choć jego uprawa wciąż nie należy do najłatwiejszych, roślina nie tęskni już tak mocno za tropikalnym klimatem Indii i archipelagu sundajskiego, skąd oryginalnie pochodzi. W ojczyźnie potrafi dorosnąć nawet do kilku metrów wysokości i występuje w formie krzewu, na naszych parapetach rzadko urośnie powyżej pół metra.
Ciekawostka Zazieleni! 🌼 Przy odpowiedniej pielęgnacji może się to zdarzyć, że nawet w naszych domowych warunkach kroton zakwitnie. Kwiaty wytwarzane są na długich, 10 cm pędach, są niestety małe i nie pachną.
Roślina o wielobarwnych liściach
Od momentu sprowadzenia do Europy, z jednego gatunku krotona uzyskano poprzez krzyżowanie i uszlachetnianie (szczepienie) mnóstwo nowych odmian o liściach w przeróżnych rozmiarach i kolorach. Wspólną cechą wszystkich tych gatunków jest skórzasta powierzchnia liści. Dostępne są odmiany o rozmaitych kształtach liści – wąskich, owalnych, podłużnych i spiczastych czy nawet spiralnych! Ale i tak najciekawszą cechą krotonów jest różnorodność zabarwienia. To dzięki niej istnieją przeróżne kombinacje barw białej, różowej, zielonej, żółtej, pomarańczowej, czerwonej, brązowej i fioletowej! 🌈
Najciekawsze odmiany krotonów
- “Petra” posiada owalne, zielone liście pokryte jasno-żółtymi, czerwonymi i pomarańczowymi plamkami.
- “Zanzibar” o długich i cienkich liściach w kolorach kombinacji zieleni, żółci, czerwieni i pomarańczy. Mnie przypomina ozdobną trawę!
- ”Gold Dust”, czyli odmiana o ciemnozielonych liściach ze złotymi akcentami, niczym plamami żółtej farby. Im więcej światła zapewnimy tej odmianie, tym liście będą bardziej złote!
- “Mammy” ma długie, kolorowe liście, które skręcają się ku górze. To jedna z najpopularniejszych odmian, co wcale mnie nie dziwi.
- “Magnificent” – odmiana, która w pełni zasługuje na swoją dostojną nazwę. Posiada szerokie liście w kolorach od żółtego, przez różowy i pomarańczowy, aż po czerwień i fiolet.
Daj znać w komentarzu, którą odmianę krotona posiadasz w swojej kolekcji! I koniecznie dołącz zdjęcie! 📸
Jak uprawiać krotona, aby nie tracił liści?
Choć inny, niż dwa wieki temu, bo dzięki staraniom ogrodników dostosowany do warunków panujących w mieszkaniach, kroton nadal uznawany jest za roślinę dość trudną w domowej uprawie. Ale moim zdaniem dla tych barw i kształtów warto podjąć wyzwanie!
Zanim jednak kupisz krotona, pamiętaj, że ta wieloletnia roślina lubi odpowiednio stabilne warunki, dużo światła i wysoką wilgotność powietrza. Bez spełnienia najlepiej wszystkich tych warunków uprawa krotona będzie co najmniej trudna.
Stanowisko i temperatura
Kroton jest rośliną tropikalną, dlatego musimy zapewnić mu warunki jak najbardziej zbliżone do tych, jakie panują w jego naturalnym środowisku. A skoro tropiki, to ważna jest przede wszystkim temperatura: ta nie powinna nigdy spaść poniżej 16-18°C, najlepiej zaś, aby utrzymywała się w okolicy 20°C. Krotony są wrażliwe na przeciągi, potrafią po nich zrzucić liście, dlatego stanowczo odradzam zakup tej rośliny zimą. Lepiej poczekajmy z tym do wiosny.
Wybarwienie liści jest ściśle zależne od ilości światła, która dociera do rośliny. Im będzie go więcej, tym bardziej kolorowy będzie nasz kroton 🌤️
I choć uwielbia on jasne stanowiska, to nie lubi bezpośredniego kontaktu ze słońcem. Dlatego decydując się na uprawę krotona w oknie południowym, należy zapewnić mu zacienienie w trakcie najbardziej słonecznych, letnich dni.
Ustawienie krotona na zbyt ciemnym stanowisku skutkować będzie korkowaceniem nowych pędów i utratą kolorów. W takie miejsce lepiej wybrać inną roślinę. Tu znajdziesz sporo pomysłów: “30+ cieniolubnych roślin. Jak zadbać o rośliny na zacienionych stanowiskach?”.
Podlewanie i nawożenie
Latem podlewamy krotony dość obficie, tak aby podłoże było lekko i stale wilgotne. Nie doprowadzamy jednak do sytuacji, w której roślina stałaby na podstawce wypełnionej wodą. To najprostszy sposób na to, by doprowadzić do gnicia korzeni!
W okresie jesienno-zimowym podlewamy mniej, ale nadal regularnie. Nie zaszkodzi delikatne przesuszenie pomiędzy podlewaniami – pod warunkiem, że utrzymujemy stale wysoką temperaturę i wilgotność powietrza.
Uwaga Zazieleni! 💦 W uprawie krotonów bardzo ważna jest wysoka wilgotność powietrza (w okolicy 60%). O tym jak podwyższyć wilgotność powietrza, przeczytasz we wpisie “Wilgotność powietrza – dlaczego jest ważna dla roślin i jak ją podwyższyć?”.
Krotony nawozimy w lecie co drugie podlewanie płynnym nawozem przeznaczonym dla roślin o ozdobnych liściach. W przypadku wybarwionych odmian stosujemy nawozy mineralne, zawierajaca jak najmniejszą ilość azotu (N) w składzie. Gdy roślina za bardzo przyrasta, możemy zredukować nawożenie do jednego razu w miesiącu. Zimą nie nawozimy w ogóle.
Podłoże i przesadzanie
Krotony przesadzamy dopiero w momencie, gdy przerosną doniczkę – to jedna z tych roślina, która lubi mieć ciasną doniczkę. Samo przesadzanie najlepiej wykonać wiosną, ponieważ roślina łatwiej dostosuje się do nowych warunków. Wieloletnim okazom zamiast przesadzania zaleca się wymianę górnej warstwy podłoża.
Uwaga Zazieleni! 🌿 Podczas przesadzania uważamy, aby nie uszkodzić korzeni. Jeśli nie jesteśmy w stanie bezpiecznie oczyścić korzeni ze starego podłoża, to je zostawiamy, a niedostatek gleby w większej doniczce uzupełniamy świeżą mieszanką.
Najlepszą mieszanką podłoża do uprawy krotonów jest miks ziemi uniwersalnej z dodatkiem piasku i spulchniaczy (perlitu lub wermikulitu) w proporcjach 3:1:1. Odpowiednio przepuszczalne podłoże to mniejsze ryzyko przelania rośliny, która – jak pamiętamy – lubi częste podlewanie.
O tym, jak uratować przelaną roślinę, przeczytasz we wpisie “Jak podlewać, aby nie przelewać? O podlewaniu roślin doniczkowych” 👀
Przycinanie i rozmnażanie
W uprawie roślin bardzo ważne jest dbanie o porządek, dlatego krotonom, ale i innym roślinom domowym należy odcinać zwiędłe liście lub stare kwiaty 🍂
Jeśli przytniemy krotona, aby pozyskać nowe sadzonki, to w miejscu cięcia może się on rozkrzewić. Jednak rozmnażanie krotonów nie należy do najłatwiejszych zabiegów, dlatego zalecam wykonywać ten zabieg dopiero wtedy, gdy jest to konieczne. Krotony możemy rozmnażać z sadzonek wierzchołkowych lub odkładów powietrznych.
Sadzonki wierzchołkowe z krotona
Kroton jest dość kapryśną rośliną, dlatego przy nieodpowiedniej pielęgnacji może zdarzyć się, że zrzuci dolne liście. Nie musimy go wówczas od razu spisywać na straty, ale rozważyć jego rozmnożenie z sadzonek wierzchołkowych pędów. Nie zawsze kończy się to sukcesem, jednak warto próbować!
Uwaga: Wszystkie prace związane z rozmnażaniem krotonów wykonujemy w rękawicach, ponieważ mleczny sok, który wydziela roślina, jest drażniący.
Taki zabieg warto wykonać wczesną wiosną, a najpóźniej do końca lata. Sadzonki wierzchołkowe powinny być długie na 10-12 cm z kilkoma liśćmi. Takie sadzonki wsadzamy do przygotowanej mieszanki podłoża (tej samej, co dla dorosłej rośliny) lub do naczynia z wodą. Naczynia z sadzonkami ustawiamy w ciepłym i jasnym miejscu. Pamiętajmy o doborze odpowiednio małej doniczki, jeśli zdecydowaliśmy się ukorzeniać sadzonki od razu w podłożu.
Uwaga Zazieleni! 🪴 Sadzonki ze zdrewniałej łodygi krotona znacznie trudniej jest ukorzenić, niż miękką łodygę. Ale gdy nie mamy innej możliwości, postępujemy tak jak w powyższej instrukcji, przy czym sadzonki powinny być krótsze – ok. 5-6 cm długie z jednym listkiem.
Problemy w uprawie krotonów
Nieodpowiednie stanowisko, zbyt niska temperatura lub zbyt niska wilgotność powietrza są najczęstszymi przyczynami problemów w uprawie krotonów. Rośliny te są dość wymagające co do warunków, a dodatkowo bywają podatne na atak szkodników, ale czyż nie są warte dodatkowej uwagi?
- Delikatne pajęczynki lub drobne, białe kropeczki na liściach krotona to prawie na pewno sprawka przędziorka. Na bogato ubarwionych liściach krotona dostrzeżenie ich jest jednak utrudnione. Jeśli rozpoznałeś przędziorka na swojej roślinie, czym prędzej odizoluj ją od reszty i koniecznie przeczytaj wpis: “Sezon na przędziorki. Jak rozpoznać, zwalczyć i zapobiegać?”.
- Opadające liście krotona to wynik braku wody, suchego powietrza lub przeciągów. Zadbaj o lepsze warunki dla swojej rośliny, stosując się do wskazówek z wcześniejszych sekcji.
- Nienaturalnie wydłużone liście, które tracą kolorowe wybarwienie, to rezultat zbyt dużej ilości azotu (N) w nawozie.
- Małe, białe kłaczki na roślinie, najczęściej w pachwinach liści, to wełnowce. Usunąć je możemy za pomocą wacików nasączonych spirytusem (pamiętaj, że jedno muśnięcie liści to jeden wacik). Gdy to nie pomoże, sprawdź więcej metod na pozbycie się wełnowca we wpisie: “Małe, białe kłaczki na roślinie. 3 sposoby na pozbycie się wełnowców”.
Podsumowując
Krotony są bezwarunkowo jednymi z najbarwniejszych i najpiękniejszych roślin doniczkowych. Ale wymagają też od nas więcej uwagi podczas pielęgnacji.
Nie jest to roślina odpowiednia dla początkującego roślinomaniaka i lepiej nie kupować jej na prezent, ale dla tych z nas, którzy mają już nieco wprawy (i nawilżacz powietrza!), będzie wspaniałym dopełnieniem zielonej kolekcji. Dobrym pomysłem jest posadzenie kilku krotonów w jednej donicy. Wyglądają razem wspaniale! ❣️
O czym należy pamiętać w uprawie krotonów?
- Dla krotona wybierz najjaśniejsze stanowisko w mieszkaniu, ale pamiętaj, żeby było to miejsce, na które nie padają latem bezpośrednio promienie słoneczne.
- Przesadzamy dopiero w momencie, gdy korzenie przerastają doniczkę.
- Nawozimy od marca do sierpnia, co drugie podlewanie.
- W uprawie krotonów dbamy o wysoką wilgotność powietrza (ok. 60%).
Czego nie robimy w uprawie krotonów?
- Krotonów nie stawiamy w miejscach narażonych na przeciągi, wahania temperatur i wyziewy z urządzeń gazowych.
- Nie doprowadzamy do całkowitego przesuszenia podłoża, ponieważ może to skutkować zrzucaniem liści.
- Krotona nie sadzimy do ziemi uniwersalnej, ale do przepuszczalnej mieszanki podłoża – szczegóły znajdziesz powyżej, w sekcji “Podłoże i przesadzanie”.
- Nie uprawiamy krotonów w osłonkach bez odpływu. Wybierzmy doniczki z dziurkami na dnie.
Zastosowanie się do powyższych wskazówek to klucz do posiadania przepięknie wybarwionego krotona! 💚💛🧡❤️💜
Jeśli pomogłem Ci tym wpisem, będę wdzięczny za polubienie profili Zazieleni w mediach społecznościowych – znajdziesz mnie na Instagramie i na Facebooku.
Wirtualna kawa zapewni wsparcie w rozwoju bloga. Wystarczy kliknąć w link poniżej.
Niech się Zazieleni! Cześć! 👋🏼
M.
Źródła inspiracji:
“Ilustrowana encyklopedia roślin”, wyd. Agora SA
“Kwiaty w moim domu”, wyd. Hachette Polska
“Magia roślin”, wyd. GE Fabbri Phoenix
“Cudowna moc roślin”, F. Bailey, wyd. Filo
“200 najpiękniejszych roślin doniczkowych”, H. Heitz i A. Kögel, wyd. “Świat Książki”
Krotony to rzeczywiście śliczne rośliny, ale jeszcze nie dla mnie. Na wiosnę za to marzy mi się Aglaonema 🙂
Mam pytanie i będę bardzo wdzięczna za wszelkie podpowiedzi! Planujemy z mężem zrobić 2 półki na kwiaty, na ścianie obok okna. Całe mieszkanie ma średniej wielkości okna od strony wschodniej, ściany są pomalowane na jasny kolor, a budynek jest na dość wysokiej górce, więc rano dociera tu naprawdę sporo słońca. Czy to będzie dobre miejsce dla roślin lubiących rozproszone światło czy już raczej dla cieniolubnych?
Pozdrawiam!
Cześć Estera, dziękuję za komentarz! Polecam aglaonemy – zachwycają wybarwieniem liści i nie przysporzyły mi problemów w uprawie, więcej o nich możesz przeczytać w tym wpisie “Aglaonema – wyjątkowo mało kapryśna gwiazda filmowa” 😀
Świetny pomysł z półkami na rośliny! Myślę, że takie warunki będą odpowiadały większości roślinom – możesz wybrać gatunki lubiące rozproszone światło, jak i te cieniolubne. Jedynie w okresie jesienno-zimowym obserwuj, czy któreś z gatunków nie wymagają przestawienia w nieco jaśniejsze miejsce, ale nie sądzę 😉 Propozycję roślin znajdziesz tutaj “Rośliny na parapet wschodni – ponad 30 propozycji dla każdego“.
Pozdrawiam i życzę pomyślnego zazielenienia!
Bardzo dziękuję za pomoc, to naprawdę ważne wskazówki! No to zazieleniamy salon 🙂 Pozdrawiam!
Mój kroton ma już około 1,5 m jest bardzo rozłożysty mam go ok 25 lat i pięknie rośnie, stoi na wschodniej stronie i słońce ma bezpośrednio do południa latem. Po przeprowadzce stał po zachodniej stronie i bardziej w cieniu ponad rok i nie bardzo mu się podobało! po znalezieniu odpowiedniego miejsca wrócił na wschód od razu liście pięknie wybarwione dalej pięknie się rozwija i rośnie-kwitnie co rok po 2-3 kiście kwiatów żeńskie i męskie
Cześć Krzysiu! Dziękuję za komentarz i cenne wskazówki. Niech Twój kroton dalej rośnie pięknie i zdrowo. Pozdrawiam! 😀