Gdy wiemy już, jak opiekować się storczykami, przychodzi czas, aby nauczyć się je rozmnażać! Każdy miłośnik tych pięknych roślin zapragnie przecież w końcu powiększyć swoją kolekcję, a satysfakcja z uczynienia tego samodzielnie, poprzez rozmnażanie, jest nieporównywalnie większa od najbardziej nawet udanych zakupów.

W poprzednim wpisie “Jak uprawiać storczyki?” wypunktowałem 11 porad o tym, jak obchodzić się z tymi wrażliwymi roślinami. Dzisiaj napiszę o ich rozmnażaniu!

Rozmnażanie storczyków jest nieco trudniejsze, niż rozmnażanie innych roślin, ale nie trzeba się zrażać, tego się można nauczyć. Tym bardziej, że niektóre metody rozmnażania storczyków możliwe są do przeprowadzenia w domowych warunkach. Należy tylko wybrać sposób, który najbardziej nam odpowiada oraz dobranie odpowiedniej metody do rodzaju storczyka, który chcemy rozmnożyć. Storczyki sympodialne rozmnażamy za pomocą podziału rośliny (pędów), natomiast storczyki monopodialne, które nie tworzą kłączy ani pseudobulw, poprzez sadzonki wierzchołkowe lub odrosty.

Rozmnażanie storczyków poprzez podział rośliny

Najprościej jest to zrobić poprzez podział dojrzałej rośliny. Dla tych, dla których ogrodnictwo to hobby od dawna, jest metodą dobrze znaną, jednak dla mniej doświadczonych z nas może stanowić pewną trudność. Pamiętajmy więc przede wszystkim o tym, że dzielimy roślinę przy okazji przesadzania. Zdarza się, że niektóre przerośnięte storczyki już po wyjęciu z doniczki same rozdzielają się na kilka mniejszych. Zazwyczaj jednak trzeba roślinie pomóc przy pomocy zdezynfekowanych (!) nożyc lub ostrego sekatora. Po cięciu należy poczekać, aż miejsca cięcia zaschną, a następnie posypać je profilaktycznie węglem aktywnym.

Porada!
Węgiel aktywny możesz również zastosować podczas przesadzania storczyków. Dodaj
do podłoża kilka tabletek węgla, a zadziała on jak “filtr”, absorbując
zanieczyszczenia i odkwaszając podłoże. Storczyki to rośliny zasadolubne, więc węgiel zapewni im lepsze warunki do wzrostu.

Poszczególne części storczyków posadź oddzielnie. Niektóre z gatunków, takie jak np. Vanda czy powszechnie znany Phalaenopsis, wytwarzają na końcu łodygi nowe rośliny (możliwa metoda rozmnażania storczyka z łodygi). Oddziela się, gdy dobrze się rozwiną. Kiedy pęd osiągnie około 30 cm i wytworzy wiele korzeni powietrznych, odetnij wierzchołek pędu 1 cm poniżej korzeni i wsadź go do doniczki z przygotowaną mieszanką podłoża (rozdrobniona kora sosnowa, torf). Nie przycinaj korzeni powietrznych. Z czasem z dolnej części pędu wybije nowy pęd.

Rozmnażanie storczyków za pomocą keików

Keiki to wyrastające ze śpiących pąków na łodydze pędy boczne lub pędy odroślowe. Dzięki nim możemy rozmnożyć storczyki z rodzaju Dendrobium, Epidendrum oraz niektóre gatunki Phalaenopsis i Vanda.

Gdy zaobserwujemy, że na pędach korzenie powietrzne osiągnęły co najmniej 3 cm, możemy odciąć sadzonkę i posadzić do doniczki z wilgotnym podłożem. Taką sadzonkę warto przywiązać do palika, aby rosła pionowo. Pamiętaj o ustawieniu doniczki w miejscu z rozproszonym światłem i utrzymuj stale wilgotne podłoże, np. poprzez zraszanie.

Najłatwiejsza i najbardziej skuteczna metoda – rozmnażanie wegetatywne storczyków

Rozmnażanie wegetatywne (bezpłciowe), czyli za pomocą kawałków rośliny, to najłatwiejsza metoda, aby pozyskać nowego storczyka do naszej kolekcji. To także najpewniejsza metoda, która wykorzystywana jest przez doświadczonych hodowców jak i w laboratoriach. Sam termin rozmnażania wegetatywnego odnalazłem w wielu katalogach, publikacjach i opisach roślin. Rozmnażanie wegetatywne to gwarancja, że wyhodowany okaz będzie dokładną kopią macierzystą, gdzie np. przy metodzie rozmnażania za pomocą nasion może dojść do różnic czy odchyleń, np. w kolorze.

Metoda rozmnażania wegetatywnego polega na doprowadzeniu do podziału tkanki na wierzchołkach pędów. Jeśli tkanka jest dobrze pielęgnowana to może być zdolna do stałego i nieograniczonego podziału. Czyli z tak drobnej części rośliny możemy wyhodować wiele “potomstwa”. Przy tej metodzie może również dojść do mutacji, zwłaszcza gdy dojdzie do chemicznego lub fizycznego uszkodzenia tkanek. Gatunki storczyków, które rozrastają się z poziomej łodygi (sympodialne gatunki), mają specjalne pąki boczne u podstawy korzenia, które możemy użyć do uzyskania nowego egzemplarza. Wybierz takie fragmenty rośliny, na których znajdują się co najmniej trzy oczka. Wsadź do torebki plastikowej z odrobiną kompostu i mchu oraz – co ważne – umieść je w jasnym i ciepłym miejscu, dzięki czemu po jakimś czasie wypuszczą korzonki. Wtedy możemy przesadzić je do ziemi z dodatkiem odpowiedniej odżywki. Do rozmnażania wegetatywnego nadadzą się takie gatunki jak Cattleya i Cymbidie.

Gatunki, które rosną z jednej łodygi w górę (gatunki monopodialne) mogą z czasem wytworzyć sadzonki wierzchołkowe u szczytu łodygi kwiatowej. Gdy taka roślinka osiągnie odpowiednią wielkość, możemy ją odciąć i zasadzić do ziemi kompostowej.

Zdarza się, że podczas przesadzania lub podziału rośliny niektóre z bulw odpadają. Zazwyczaj są to bulwy, które nie mają jeszcze pędów.

Kiedy w doniczce po kilku miesiącach zaobserwujemy, że korzenie zapełniły doniczkę, to należy roślinę przesadzić. Rób to delikatnie i z rozwagą, żeby nie uszkodzić delikatnych korzonków.

Rozmnażanie storczyków z pędu kwiatowego

Gdy zauważymy, że wszystkie liście odpadły i wytworzyły się nowe pędy z pąków bocznych (najczęściej zdarza się to u starych pędów storczyków z rodzaju Denbrobium czy Phalaenopsis), takie pędy możemy pociąć na odcinki 10-15 cm, aby zawierały kilka nierozwiniętych oczek.

Sadzonki te można umieścić na płasko w skrzynkach w podłożu wilgotnego torfu zmieszanego z piaskiem. Koniecznie ustawmy skrzynki w miejscu z rozproszonym światłem, przykryjmy szkłem i codziennie zraszajmy. W takich warunkach mamy największe szanse na to, że nierozwiniętych pąków zaczną wyrastać nowe pędy i korzenie.

Po około dwóch miesiącach lub gdy korzenie osiągnąć długość około 2-3 cm, małe rośliny należ odciąć od sadzonki i wsadzić do swoich własnych doniczek.

Nasiona storczyka – jak otrzymać?

Metoda ta nie jest możliwa w uprawie domowej, ponieważ storczyki praktycznie nie zawiązują nasion. Metoda rozmnażania roślin in vitro jest możliwa wyłącznie w warunkach laboratoryjnych.

Aby otrzymać nasiona storczyka trzeba kwiaty najpierw zapylić. Najlepszą na to porą będzie kilka dni po zakwitnięciu storczyka. Do zapylania używamy pałeczki lub innego podobnego instrumentu. Co ważne, należy zapylać w ramach jednego gatunku – to większa gwarancja na lepsze wyniki, aczkolwiek krzyżowanie gatunków jest również możliwe.

Jednak trzeba przeprowadzić wiele prób, zwłaszcza przy krzyżowaniu, nim zapylenie się powiedzie.

Poza tym mogą minąć miesiące, aż nasiona dojrzeją i torebka z nasionami pęknie.

Kiełkowanie? Potrzebne będą grzyby

Wyprodukowanie własnych nasion to relatywnie prosta sprawa, ale dalej już tak łatwo niestety nie jest. W przyrodzie storczyki żyją w symbiozie z różnymi grzybami. Większość z nich wprawdzie może żyć bez towarzystwa grzybów, ale bez nich nie zacznie kiełkować. Z tego powodu nie można nasion storczyka wysiać po prostu do specjalnych naczyń.

Największe szanse na zapłodnienie mają nasiona, które są wysiewane bezpośrednio do doniczki macierzystej rośliny – do jej podłoża. Niestety… zanim z kiełkującej rośliny wyrośnie nam piękna orchidea, może to potrwać nawet od trzech do sześciu lat.

Odżywki do storczyków

Profesjonalni hodowcy wiedzą już, jak zastąpić grzyby sztucznymi środkami, ale dla początkującego roślinomaniaka może to być nie lada wyzwanie. Potrzebna jest do tego specjalna odżywka z domieszką substancji glonów morskich, które stosowane są również w mikrobiologii. Odżywkę umieszcza się w kolbie laboratoryjnej. Przy wysiewaniu do kolby muszą być zachowane sterylne warunki, nie może dostać się zbyt dużo mikroorganizmów z powietrza do kolby. Nasiona również powinny być jak najbardziej sterylne. Po wysiewie kolbę umieszcza się w ciepłym i oświetlonym miejscu.

Odżywki takie można dostać w fachowych sklepach, które specjalizują się w hodowli storczyków.

Szokiem dla storczyków może być moment przejścia ze sterylnego podłoża do normalnych warunków. Z kolby wyjmuje się tylko te roślinę, które mają dwa, trzy listki i pierwsze korzonki. Pamiętaj, żeby wyciągać z kolby ostrożnie i umieszczać je w płaskich doniczkach.

Podsumowując

Przesadzanie storczyków nie jest trudne, jeśli tylko znamy odpowiednie metody i zasady podczas tego procesu. Pamiętajmy, żeby przez rozmnażaniem zaopatrzyć się w odpowiednie podłoże, czyste doniczki i sterylne narzędzie do cięcia.

Przed przesadzaniem pamiętajmy także o zwilżeniu podłoża, aby korzenie storczyka się nie połamały podczas tego zabiegu. Przy wyjmowaniu storczyka wystarczy lekko ścisnąć  doniczkę i dokładnie usunąć stare podłoże spomiędzy korzeni (zalecam również podczas tego procesu pozbyć się zgniłych korzeni). Tak przygotowaną roślinką można rozmnażać!

Pochwal się w komentarzu, czy udało Ci się kiedyś rozmnożyć storczyka? A może masz jakieś dodatkowe pytania związane z tym procesem?

Powodzenia, Zazieleni!
M.