Jeśli mamy grudzień, to czas na grudnik / zygokaktus / kaktus Bożego Narodzenia / kaktus listopadowy / szlumbergera. Niezwykle popularny o tej porze roku, masowo sprzedawany późną jesienią w okresie kwitnienia, będzie świąteczną ozdobą naszego mieszkania, gdy za oknem zapanuje zimowa aura. Musi być wyjątkowy, skoro wymyślono dla niego tyle nazw.
Kaktus ten możemy kojarzyć ze szkolnych parapetów lub babcinych kredensów sprzed lat. Co ciekawe, wtedy jeszcze roślina ta była rośliną gatunkową. Egzemplarze spotykane dzisiaj w naszych domach to kultywary (mieszańce), często odbiegające wyglądem od rośliny gatunkowej. Choć we wpisie tym przybliżę roślinę gatunkową, to wymagania dla kultywarów tego gatunku są zbliżone lub takie same.
Pojawiła się w Europie na przełomie 1816/1817 roku w Anglii, do której szlumbergerę przywieziono z lasów tropikalnych z okolic Rio de Janeiro. W przeciągu 200 lat stała się bardzo popularną rośliną doniczkową, doczekując się licznych kultywarów, z reguły uprawianych jako formy szczepione.
Ciekawostka Dzięki swojej popularności i kwitnieniu podczas świątecznej pory, schlumbergera doczekała się wielu zwyczajowych nazw. Do najpopularniejszych należą grudnik, kaktus Bożego Narodzenia, kaktus listopadowy.
Opis rośliny
Szlumbergera to kaktus o pokroju krzaczastym, o dość charakterystycznych, silnie spłaszczonych pędach i ząbkowatych brzegach. Nie posiada liści, ale za to potrafi pięknie zakwitnąć. Kwiaty ma duże, bo dorastające nawet do 7 cm średnicy, które powstają na brzegach pędu. Okwiat jest koloru czerwonego, ale dzisiaj możemy spotkać wersje w kolorach pomarańczowym, różowym, białym, fioletowym lub nawet dwukolorowe. Cechą charakterystyczną rośliny gatunkowej jest wygląd kwiatów. To po nich możemy rozpoznać, czy mamy do czynienia z autentycznym grudnikiem, czy z jego kultywarem.
Płatki kwiatów otwierają się nieregularnie, ale zazwyczaj rozwijają się zimą. W sprzyjających warunkach może zakwitnąć nawet dwa razy do roku. Owocem tej rośliny jest jagoda. Łodygi osiągają około 3-4 cm długości i są zazwyczaj zwisające (pod swoim ciężarem).
Naturalnie występuje w Brazylii, gdzie porasta korony drzew i wrasta w warstwy próchnicze podłoża z mieszanką gnijących liści i innych części organicznych, które są gromadzone między konarami drzew.
Ciekawostka Szlumbergera to epifit, czyli roślina, która rośnie na innej roślinie, ale nie prowadzi na niej (zazwyczaj) pasożytniczego trybu życia.
O czym musisz pamiętać przed kupnem?
Pamiętaj o tym, że gdy na roślinie zaczynają pojawiać się pąki, to nie można jej przestawiać czy obracać, ponieważ je zrzuci. Nie zdziw się więc, gdy pąki zrzuci przyniesiona właśnie ze sklepu roślina. Także zbyt gwałtowne zmiany temperatury, wilgotności podłoża czy intensywności oświetlenia narażają grudnika na takie działanie. Postaraj się więc wybierać egzemplarze, które jeszcze nie zakwitły i dobrze zabezpiecz roślinę w trakcie drogi do domu.
Uwaga! W momencie kwitnienia absolutnie nie można przesadzać grudnika, nawet jeśli zazwyczaj zalecam uczynić to zaraz po zakupie. W tym przypadku zaczekaj z przesadzaniem, aż roślina przekwitnie.
3 kroki do zmuszenia grudnika do kwitnienia
Grudnik to roślina krótszych dni, ponieważ tworzy swoje pąki kwiatowe, gdy dzień staje się krótszy niż 12 godzin. Ale wpływa na to nie tylko ograniczone światło, ale również obniżona temperatura, która nocą powinna spadać do 15-18°C. Jeśli Twój grudnik ma problem z zakwitnięciem, zastosuj się do tych trzech, prostych kroków (a później koniecznie daj znać, czy pomogło).
- Trzy miesiące przed planowanym okresem kwitnienia (grudzień-styczeń) przestań podlewać roślinę i postaw ją w chłodnym miejscu.
- Na dwa miesiące przed planowanym okresem kwitnienia przestaw roślinę w nieco cieplejsze i jaśniejsze miejsce. W ciągu 3-4 tygodni nastąpi inicjacja pąków na roślinie.
- Po ukazaniu się pąków, nawozimy roślinę nawozem do kaktusów co około dwa tygodnie.
Jeśli posiadasz oszkloną werandę, nieogrzewany przedsionek lub po prostu masz problem z ogrzewaniem, nie musisz się martwić o grudnika, ponieważ (o ile temperatura nie spada tam poniżej 10 stopni), takie miejsca to gwarancja, że będzie on kwitł co roku!
Wymagania i warunki
Stanowisko
W naturalnych, tropikalnych warunkach, roślina ta otrzymuje przefiltrowane światło w koronach drzew. Obficie, ale nie bezpośrednio, dlatego w domowych warunkach najlepszym stanowiskiem będzie dla niej okno wschodnie (w okresie od wiosny do późnego lata) lub południowe (w okresie od jesieni do wiosny).
Gdy roślina przekwitnie, przechodzi w stan spoczynku, który trwa od 6 do 8 tygodni. W tym okresie dobrze jest przenieść grudnika w chłodniejsze miejsce, z małą ilością światła i ograniczonym do minimum nawadnianiem. Po 6 tygodniach przenieś grudnika w jego poprzednie miejsce i zacznij podlewać tak, żeby ziemia była wilgotna, ale uważaj, żeby go nie przelać. Jeśli zastosujesz się do tych rad i dodatkowo zaczniesz roślinę co dwa tygodnie nawozić, około marca doczekasz się kolejnego kwitnienia!
W okresie wegetacji zapewnij mu temperaturę około 20°C. W lecie możesz wystawić roślinę na zewnątrz, ale w miejsce lekko zacienione.
Podlewanie
W czasie wegetacji podlewaj, gdy górna warstwa podłoża przeschnie. Staraj się utrzymywać wilgotne podłoże. Pamiętaj, żeby nie przelać, ponieważ może to doprowadzić do gnicia korzeni.
Ciekawostka W naturalnych warunkach, jako epifit, wodę uzyskuje tylko i wyłącznie przez deszcz. Deszczówka nie zawiera wapnia, dlatego jeśli chcesz zapewnić grudnikowi warunki zbliżone do naturalnych, podlewaj go przegotowaną i odstaną wodą. Woda prosto z kranu może zaszkodzić naszym roślinom z powodu szoku termicznego lub – jak w tym przypadku - wapnia, który pozostawia osad z kamienia.
Nawożenie
W czasie wegetacji używaj nawozu do roślin zielonych, to przyśpieszy wzrost. Od końca lipca używaj nawozy o zwiększonej ilości fosforu. W czasie spoczynku (po kwitnięciu) nie nawozimy wcale. W przypadku tego kaktusa nie używamy standardowych nawozów do kaktusów, ponieważ zazwyczaj są one dostosowane do kaktusów rosnących w suchej i jałowej ziemia. Grudnik w środowisku naturalnym rośnie w glebach o zwiększonych zasobach próchnicy i związków organicznych, które gromadzą się pomiędzy konarami drzew.
Podłoże
Zygokaktusa (oto kolejna nazwa tej rośliny) możemy sadzić do standardowej ziemi, ponieważ z reguły mają one odczyn lekko kwaśny. Jeśli podlewasz wodą z kranu, to jest ona zapewne bogata w wapń, dlatego zalecam raz do roku ściągnąć górną warstwę podłoża i zastąpić ją torfem. W ten sposób ziemia zachowa odpowiedni, kwaśny odczyn. Jest to istotne w przypadku starszych egzemplarzy, które przesadzamy co około 3-4 lata.
Alternatywnie, jeśli nie posiadasz torfu, lub gdy wierzchnia część gleby jest przerośnięta korzeniami:
- Dodaj łyżeczkę octu na 5 litrów wody i taką mieszanką podlewaj roślinę przynajmniej raz na 2 miesiące.
LUB - Zastosuj wywar z herbaty. Rozcieńcz i podlewaj co trzeci raz.
Kiedy przesadzamy i jak rozmnożyć grudnika?
Przesadzanie
Staraj się nie przesadzać szlumbergerę zbyt często – tylko, jeśli jest to wymagane. Koniecznie zaopatrz się w doniczkę, w której będzie mu dość ciasno. Możesz zmienić doniczkę na rozmiar minimalnie większy, o około 1-2 cm. Przesadzamy tylko i wyłącznie po okresie spoczynku, czyli po ostatnim kwitnieniu (jeśli zakończył kwitnąć w grudniu, to zabieramy się za przesadzane dopiero pod koniec lutego lub w marcu). Jeśli Twoja roślina jest duża, to postaraj się o doniczkę glinianą – jest cięższa, uchroni roślinę przed upadkiem i zrównoważy ciężar zwisających pędów. Pamiętaj, że po przesadzaniu nie wystawiamy roślin na pełne słońce. Odczekaj 2-3 tygodnie i dopiero wtedy postaw roślinę na okno. Unikaj również wystawiania przez ten czas rośliny na zewnątrz – daj jej czas na przystosowanie się do nowych warunków. Jeśli pojawią się nowe zaczątki liści to znak, że się przyjęła.
Rozmnażanie
Sposoby są dwa. Pierwszy za pomocą podziału rośliny, a drugi za pomocą sadzonek.
Na pierwszy ze sposobów odważ się tylko pod warunkiem, że posiadasz już spory egzemplarz. Roślina ta jest wrażliwa na uszkodzenia korzenia, a rozmnażanie przez podział oznacza naruszenie systemu korzeniowego.
Drugi ze sposobów polega na odcięciu z pędów sadzonek. Pamiętaj, że takie zabiegi dokonujemy późną wiosną i latem, po okresie spoczynku. Pobieramy z rośliny kawałki pędów z co najmniej 2-3 odcinkami. Odcięte sadzonki pozostawiamy na kilka godzin do obeschnięcia. Czasami możemy zauważyć, że niektóre odcinki rośliny pojawiły zaczątki korzeni – warto z takich skorzystać, łatwiej się ukorzenią.
Przygotowujemy ziemię – może być standardowa, dodaj garść wermikulitu, perlitu lub grysu akwarystycznego, żeby była mniej zbita. Podlej i odstaw na co najmniej trzy godziny do obcieknięcia, następnie wsadź sadzonki do połowy dolnego odcinka. Tak jak wspominałem wcześniej, po przesadzeniu nie stawiaj roślin na pełne słońce. Postaw roślinę w jasnym miejscu, ale daleko od słońca. Staraj się wybierać sadzonki o jednakowych ilościach segmentów, będzie łatwiej formować roślinę.
Powodzenia!
Choroby i szkodniki
Szlumbergera podatna jest na tzw. zuzariozę, czyli chorobę „odglebową”. Aby tego uniknąć, staraj się kupować wysokiej jakości ziemię, pochodzącą ze sprawdzonych źródeł. Choroba ta roznosi się poprzez zakażoną grzybem glebę, która przenika do korzeni rośliny i niszczy ją.
Kolejnymi z powodów zamierania roślin może być przelanie lub atak ziemiórek.
Jak walczyć z ziemiórkami?
Możesz kupić żółte lepy lub przygotować pułapkę na ziemiórki z dostępnych w prawie każdym domu składników. Potrzebne będą: mały pojemnik, ocet jabłkowy lub winny, woda, płyn do mycia naczyń, żółty barwnik (np. kurkuma). Sposób przygotowania mikstury:
- Przygotuj mały pojemnik (może to być nawet kubeczek po serku)
- Dodaj składniki do mikstury: 1 łyżka octu jabłkowego lub winnego, pół szklanki wody, 1 łyżka płynu do mycia naczyń, zabarwij na żółto (np. kurkumą).
- Postaw pułapkę pomiędzy zaatakowane rośliny.
Podsumowując
Mogłoby się wydawać, że kaktus nie wymaga zbyt dużej uwagi. W większości przypadkach to prawda, ale jak widzisz, jeśli chcesz cieszyć się kwitnącym grudnikiem, to musisz zastosować się do kilku zasad. Mam nadzieję, że pomogłem.
Daj znać w komentarzu, czy Twój grudnik już zakwitł.
M.
Mam grudnika, który pamięta jeszcze moją babcię- ma chyba z 30 lat… pamietam jak kwitł jak oszalały -zawsze na Wielkanoc bo przebywał w werandzie gdzie odpowiednie warunki stymulowały go do kwitnienia właśnie w tym okresie. Odkąd przeprowadziłam się i przejęłam grudnika- doczekałam się może 10 kwiatków na przestrzeni tych 10 lat…. Nie wiem już co robić:/. Próbowałam go zaciemniać, wynosić do chłodniejszego miejsca,- tez ciemniejszego niestety, nic nie dawało skutku. W tym roku postanowiłam że na tyle na ile mi się uda odtworzę warunki z werandy. Nie będzie łatwo- o ile ilość światła (weranda była przeszklona z dwóch stron) jestem w stanie mniej więcej odtworzyć o tyle temperatury na czas spoczynku już nie- panowała tam zimą temperatura około 15 stopni. W domu najzimniej mamy nocą i to jest 19 stopni. Jakieś… Czytaj więcej »
Cześć Sylwia! Niestety powodów dlaczego Twoja roślina nie kwitnie może być jeszcze więcej – m.in. zbyt rzadkie podlewanie, zbyt duża ilość światła czy zbyt wysoka temperatura i suche powietrze. Warto wiedzieć, że w okresie grzewczym wystawienie grudnika na silne zmiany warunków skutkować może brakiem kwitnienia – pamiętaj, żeby odsunąć roślinę od grzejnika. Jeśli nie jesteś w stanie zapewnić mu lepszych warunków, to może spróbuj przesadzić do świeżego podłoża lub zacząć go w odpowiednim czasie nawozić? być może brakuje mu substancji odżywczych do wytworzenia pąków kwiatowych.
Hej,
Mam takiego oto grudnika, który właśnie kwitnie ponownie. Ale wyglada bardzo marnie, liście są prawie przezroczyste, czy to znak ze potrzebuje nawozu?
Przy poprzednim kwitnieniu podlałam go delikatnie a wszystkie pąki zrzucił, jakby zgniły.
Pozdrawiam
Cześć Basia! Grudniki podczas kwitnienia intensywniej podlewamy i nawozimy. Sprawdź również, czy nie żerują na nim szkodniki. Możesz też wysłać więcej zdjęć na mój e-mail: info@zazieleni.pl. Postaram się bliżej na niego spojrzeć i coś więcej doradzić. Pozdrawiam! 🙂